Hat sanatı, son yıllarda birçok insanın sosyalleşmek ya da hobi edinmek için başvurduğu bir sanat türüdür. Bu sanat türünde Arapça harfler kullanılarak yazı, daha şekilli ve dekoratif hale getirilir.
Yazımızın ilerleyen kısımlarında; hat sanatı nedir, nasıl yapılır, hat sanatı malzemeleri nelerdir gibi birçok sorunuza yanıt bulacaksınız.
Hat Sanatı (Kaligrafi) Nedir?
Hat sanatı, bir diğer adı ile kaligrafi; Genellikle arapça harflere, görsel olarak güzel, anlamlı ve ahenkli bir şekil verme sanatıdır. Aynı zamanda, estetik ölçülere uygun şekilli yazı yazma sanatı olarak da açıklanabilir.
Hat yani kaligrafi ile uğraşan insanlara; “hattat” denir. Bu sanatın günümüze gelmesi 6.yy ile 10.yy arasına kadar dayanır. Özellikle de Osmanlı Dönemi zamanlarında kaligrafi oldukça popüler ve rağbet gören bir sanattı.
Hat sanatı nerede kullanılır merak ediyorsanız şöyle açıklayalım: Cami kapılarında, eski kervansaraylarda ve günümüzde hala ayakta kalmış birçok osmanlı eserinde (özellikle cami, hamam, kervansaray ve minarelerde) sıklıkla hat sanatına rastlanır.
Hat sanatı yazı türleri: kufi, sülüs, nesih olarak üç şekildedir.
Kufi: Hz Ali dönemine kadar dayanan en eski türden olup, sert köşesi olan oldukça çetin üsluplu bir yazı türüdür.
Sülüs: Bu türdeki bir harf, normal yazımın 3’te 2’sine denk gelir. Kufi türüne göre daha tatlı ve yumuşak motiflere sahiptir ve ümmü’l-hutût (yazıların anası) olarak adlandırılır.
Nesih: bir şeyi ortadan kaldırmak anlamına gelen bu kelime, sülüse çok benzer motiflere sahiptir. Bu yüzden birbirlerine benzetilirler. Diğer türlere göre daha hızlı ve latif bir tarza sahip olduğu için, kufi türünün kullanımını oldukça azaltmıştır.
Hat Sanatı Nasıl Yapılır?
Hat sanatının nasıl yapıldığını hattat belirler. Yani bu sanat türünde, hattat kafasında belirlediği bir şeyi harf ile kaleme döker.
Hattat kaligrafiye başlamadan önce, yazacağı harfleri zihninde canlandırır. Daha sonra bu harfeleri kendi göz zevkine göre kağıda dökerek sanatı icra eder.
Hat sanatında; kamış, kalem olarak kullanılabilir. Yazıyı incelik veya kalınlık verebilmek için kamışın ucu eğik tutulur. Yapılacak her bir yazı için kamışın ucu ayrı ayrı yontularak şekil verilir. ‘Ahar’ adı verilen madde sürülerek mürekkebin kağıt tarafından çok fazla emilmemesi sağlanır.
Hat Sanatı (Kaligrafi) Malzemeleri Nelerdir?
kaligrafi sanatı yapacak kişi öncelikle yazı türünü bilmeli ve ayrıca gerekli tüm malzemeye sahip olmalıdır.
Peki, bu malzemeler nelerdir?
Hat sanatında gerekli olan malzemelere ulaşmak oldukça kolaydır.
Eğer bu sanatı yapmayı düşünüyorsanız hat sanatı için gerekli olan malzemeler şöyledir:
- Mühre
- Lika
- Kalemtıraş
- Mürekkep
- Aharlı kağıt
- Celi Kalem
- Hokka
- Makas
- Yazı Takımı
Hat Sanatının Çeşitleri Nelerdir?
Eskiden saatlerce el emeği ile yapılan kaligrafi, teknolojik gelişmeler sonucu bilgisayar yardımı ile birkaç dakikada hazırlanabilir hale geldi.
Gerçek hat ustalarının sayıları bu sebepten dolayı oldukça azalmıştır ve bu sayı gün geçtikçe daha da azalmaya devam etmiştir.
Kaligrafi kültürü dünyada oldukça yaygındır ve sandığınızdan çok daha fazla kaligrafi çeşitleri bulunur. En bilinen hat sanatının çeşitleri şunlardır:
- Arap hat
- İslami hat
- Çin hat
- Japon hat
- Pers hat
- Batı hat
Hat Sanatının Tarihçesi
Hat sanatının tarihi çok eski zamanlara, VI. yüzyıla kadar dayanır. Matbaa bulunmadan önce kaligrafi özellikle resmi yazışmalarda oldukça sık kullanılırdı. Matbaanın icadından sonra bu sanat dekoratif görsel olarak kullanılmaya başladı.
Hat sanatı özellikle Osmanlılar tarafından benimsenmiş ve bu türde eşsiz sanat eserleri ortaya çıkmıştır. Bina süslemelerinden, hediyelik eşyalara kadar pek çok yerde ve objede hat sanatından faydalanılmıştır.
