Karikatür, en önemli sanat türlerinden biri olan resim sanatının, alt dallarından biridir.
İnsan veya toplum ile ilgili her türlü olayı konu alarak abartılı bir şekilde aktaran, hem güldürüp hem düşündüren resim olan karikatür; komik ve eleştirel eserleri ortaya koyan resim çeşididir.
Peki, karikatür nedir, karikatürün özellikleri nelerdir? Karikatürün amacı nedir? Tüm bu soruların cevabını yazımızın ilerleyen kısımlarında bahsedeceğiz.
Karikatür Nedir?
Karikatür, değindiği konuyu eleştirel ve mizahi bir dille ele alınarak insanlara aktarılan bir resim sanatıdır. Bir bakıma resimlerin anlam kazandırılmış halidir.
”Karikatür nedir?” Sorusunun cevabını böylece verdikten sonra, yazımızın ilerleyen kısımlarında “karikatürün özellikleri nelerdir?” sorumuza da cevap bulacağız.
Bu eserleri yapan sanatçılara karikatürist ya da karikatürcü denir. Karikatüristler olayları kaleme alırken, olduğundan daha farklı bir şekilde abartıyla yansıtabilirler.
Karikatürün amacı; günümüzde yaşanmış bir olayı, eğlenceli, komik ve eleştirel bir gözle yansıtarak, ters gitmekte olan şeyleri, tartışmaya açmaktır.
Böylece karikatürler, hem hayatımızdaki tersliklere ve yanlışlara hem de abartılı bir dil ve görseller kullanarak mizahı içinde barındırıyor.
Tarihte ilk karikatürleri Leonardo Da Vinci kaleme almıştır. Aynı zamanda Gian Lorenzo Bernini de karikatür sanatının oluşumunda rol oynamıştır. Bu sanat ilk olarak Fransa ve İtalya’da ortaya çıkarak büyümeye başlamıştır.
Karikatürler sözcüğü Türkçeye Fransızcadan geçmiştir. Karikatürün ortaya çıkışı çok eski devirlere kadar dayanır. Hercula ve Pompei’nin kazılarında vazo ve duvarlarda birçok karikatür çeşitlerine rastlanmıştır.
Asıl karikatür sanatı, rönesans devrinde görülmüştür ancak; Champfleury tarafından eskiden yapılan resimler karikatürler olarak sayılmamaktadır. Resimde konusu alınan kişilerin asıl özellikleri aydınlatılamadığı için karikatürler sanatı sayılmaz.
Bunlara bürleks adı verilir. 14. yüzyılda başlayan ‘Karagöz ve Hacivat’ oyunu da bir çeşit karikatürdür. Ayrıca karikatürlerin dergileri 19. Yüzyılın sonlarında çıkmaya başlamıştır.
Türkiye’de ilk karikatür; 1970 yılında Teodor Kasap’ın çıkardığı Diyojen Dergisi’de görüldü. Bilinen ilk Türk karikatürist Ali Fuat Bey’dir.
Karikatürün Özellikleri Nelerdir?
Karikatürcünün isteğine göre, kara kalem (siyah beyaz) ya da renkli kalem kullanılarak yapılabilir.
Karikatürde istenilirse yazı da kullanılabilir. Bir karikatürün kalitesinin belirlenmesi için yazıların az, çizimin de özenli olması önemlidir.
Karikatürler için yapılacak çalışmalar sırasında dikkate alınması gereken pek çok özellik bulunmaktadır. Bu özelliklerin bazıları şöyledir;
- Karikatürler bir sanat biçimidir.
- Çizgi ve çizim sanatı kategorisinde yer alır.
- Düşüncelerin kısa ve öz bir biçimde resimlere aktarılmasıdır.
- Hem abartılıdır hem de güldürür.
- Güldürürken düşündürücü mesajlar verir.
- Mizah yeteneğinin konuşturulduğu bir sanattır.
- Karikatürde olayın tamamı değil, öne çıkan ince ayrıntıları ele alınır.
- Karikatürde eleştiriye de yer verilebilir. Bu eleştiri dozunu kaçırmadıkça karikatüre renk katabilir.
- Evrensel kurallara ve insan haklarına karşı saygılı olmalıdır.
- Karikatürler tarafsız ve özgün bir biçimde olmalıdır.
