Dejavu Nedir?
Dejavu; insanın aniden aklına gelen “Ben bunu daha önce yaşamıştım.” , “Ben burayı daha önce de görmüştüm.” , “Bu olayın aynısını rüyamda da görmüştüm” hissidir.
Teknik olarak tanımlandığında dejavu anlamı; bir anı daha önce yaşamışlık, veya ilk kez gördüğü bir yeri aslında daha önce de görmüş hissetme durumudur.
Dejavu kelimesi dilimize Fransıca’dan gelmektedir. Asıl ismi “dejavoir”dir. Bu kelime “daha önceden görmek/zaten görülmüş” anlamına gelmektedir. Deja vu aslında korkulduğu gibi bir hastalık türü değildir. Her insan ara ara bu hisse kapılabilir. Ancak bu hislerin devamlı tekrarlanması durumunda hastalıktan şüphelenilebilir.
Dejavu Neden Olur?
Dejavu nedeni, halk arasında birkaç farklı şekilde yorumlanmıştır. Bazıları müneccimlik, reenkarnasyon hatta geleceği görebilmek gibi gerçek dışı, sahtebilimsel nedenlere bağlarken; popüler kültürde bu olay,” Evren’de görülen bir hata” olarak yorumlanmıştır.
Peki, dejavu bilimsel olarak neden olur?
Deja vu bilim literatüründe ilk kez 1928’de Edwart Titchener’ın kaleme aldığı “bir psikoloji kitabı” adlı kitabında tanımlanmıştır. Dr. Titchener bu durumu şöyle anlatmaktadır;
“Beyin, bir yaşantıya yönelik tam olarak bir algı yaratmadan hemen önce; bölümsel bir algı yaratır. İşte bu bölümsel algı, daha önce yaşanmış bir olay olma hissi yaratmaktadır.”
Dejavunun bilimsel açıklamasından biri de şöyledir; Beynin sağ ve sol lobunun milisaniyeden daha kısa bir zaman farkı ile çalışmasını, bir lob diğer lobtan önce algıladığı için geç algılayan lobta bu olay daha önce yaşanmış gibi olur.
Bu olay sinir aksonlarındaki küçük bir sapmadan kaynaklamaktadır. Araştırmaların sonucunda deja vu, temporal lob krizi gelmeden önce yaşanabilmektedir.
Ayrıca bilim dünyasında dejavu nedeni; hafıza hatası olarak da görülmektedir. 2004’te yapılan bir araştırmada, insanların %70’inin bu olayı, en az bir kez yaşadığı ortaya çıkmıştır.
Deja vu Hangi İnsanlarda Görülür?
Dejavunun en çok görüldüğü hastalık epilepsidir. Epilepsi hastalarının bazılarında nöbet geçirilirken ortaya çıkar ve hastanın daha çok panik olup daha şiddetli atak geçirmesine neden olur.
Bu yüzden ergenlik ve çocukluk döneminde dejavunun sıklıkla tekrar etmesi durumunda ,bir uzmana gösterilmeli ve epilepsi olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Dejavu epilepsi hastalığı dışında; anksiyete bozukluğu, şizofreni, ağır depresyon rahatsızlığı olan insanlarda da sıklıkla görülür.
