Avrupa’da daha çok tuzlanmış veya konserve olarak tüketilebilen mezgit balığına ülkemizde Marmara Denizi ve Karadeniz’de yaygın olarak rastlanır. Tavuk eti tadına benzetildiği için ‘tavuk balığı’ olarak da adlandırılabilen mezgit; sonbahara özgü bir balık türü olsa da yıl boyunca avlanabilir.
Peki tadı damağımızda kalan mezgit balığının faydaları nelerdir, mezgit balığının özellikleri nelerdir? Kısacası konumuz; mezgit balığı hakkında her şey…
Mezgit Balığı Özellikleri Nelerdir?
Mezgit balığının boyu ortalama 20-50 cm uzunluğundadır ve kiloları yaklaşık 2 kg’dır. Kafası gövdesiyle doğru orantıda büyüklükte olan mezgitin, büyük bir ağzı vardır. Çenelerinde oldukça sivri dişleri bulunur.
Alt çenelerinde her zaman kısa bir bıyık vardır. Gözleri iridir. Mezgit balığının en belirgin özelliği, 3 adet sırt; 2 adet de anal yüzgeçlerinin bulunmasıdır. Karın bölgelerindeki yüzgeç, göğüslerindeki yüzgecinin bir miktar önündedir.
Karınları gümüşi, beyaz ve parlaktır. Göğüs yüzgeçlerinin üstünde siyah noktacıklar bulunur. Dişi mezgitler, erkek mezgitlerden daha iridir.
Mezgit Balığının Faydaları Nelerdir?
- İçerdiği B vitamini sayesinde yorgunluğu gidermeye yardımcı olur. Vücudun halsiz ve bitkin olmasının asıl sebebi vitamin eksikliğidir ve mezgit, bu eksikliği önleyebilir.
- Levrek balığı gibi bir çok balık beyin gelişimini desteklerken, mezgit balığının temel faydası beyni geliştirmekle birlikte vücut gelişimini de yüksek oranda desteklemesidir. Bu yüzden sürekli olarak tüketilmelidir.
- Folik asit bakımından oldukça zengin olan mezgit balığı, kalp hastalıklarına iyi gelir. Aynı zamanda diyabet hastaları için de önerilebilir. İçeriğinde bulunan iyot, tiroid hormonunu düzenlemeye yardımcı olur.
- Protein bakımından oldukça zengin olan mezgit balığı, şeker hastalığı, osteoporoz ve kanser gibi önemli sağlık sorunlarını önler. Bir insanın ortalama günlük protein ihtiyacını, 100 gram mezgit karşılayabilir.
- İçeriğinde bolca potasyum bulunduran mezgit, kan basıncını düzenler ve kasları güçlendirir. Bu mineral gereken ölçülerde alınmazsa, kaslarda ve sinirlerde güçsüzlük başlar.
- Yüksek oranda life sahip olan mezgit balığı, sindirim sistemini düzenler. Bu balıkta bulunan riboflavin ve niasin adındaki maddeler; nörolojik ve duygusal tepkileri metabolizma edebilme gibi görevleri üstlenir. Bu etki sonucunda hazımsızlık, kronik kabızlık ve hemoroid gibi sorunların önüne geçilir.
- Tüm bunların dışında; A, D, B6 ve B12 vitaminleri bakımından oldukça zengindir. A vitamini; üreme ve gelişme fonksiyonlarını arttırmakla birlikte kemiklerin gelişmesini sağlar, hücre fonksiyonlarını düzenler, bağışıklığı kuvvetlendirir. Ayrıca diş eti sağlığı, göz sağlığı ve sağlıklı saçlar için oldukça önemli bir göreve sahiptir.
Tüm bunların yanında bir de mezgit balığının zararlarından da bahsetmeden geçmeyelim.
Mezgit Balığının Zararları Nelerdir?
Mezgit balığı da levrek balığı gibi bir dip balığı türüdür ve dip balıklarını fazla tüketen kişilerin vücutlarında uzun vadede; kadmiyum, kurşun, cıva gibi tehlikeli ağır metaller birikir ve bunun sonucunda sinir sistemi bozukluğu, karın ağrısı, kemik erimesi, böbrek hasarı ve küçük yaştaki çocuklarda otizm belirtisi gibi rahatsızlıklar oluşur.
Mezgit Balığı Nasıl Tüketilir?
Bembeyaz eti olan mezgit balığının lezzetli mi lezzetli birçok pişirme yöntemi vardır. En klasik yöntem tavada kızartma yöntemidir. Balıkları güzelce temizledikten sonra mısır unu ile harmanlayıp tavada pişirince harika bir sonuç elde edilir.
Dilerseniz sosuna çırpılmış yumurta da ekleyebilirsiniz. Tabi en sağlıklısı; buğulama (fırınlama) veya ızgarada pişirme yöntemidir. Buğulama için; balığı temizledikten sonra, fırın tepsisine yağlı kağıt serin ve tuzlayıp baharatla harmanladığınız balığınızı bu kağıda dizin.
Daha sonra yine bir yağlı kağıtla üzerini kapatın ve kenarlarını içe doğru kıvırın. Yaklaşık 15 dakikada balığınız pişmiş olacaktır. Yağ kullanmadan hem lezzetli hem de sağlıklı pişirmek işte bu kadar kolay. Üstelik sadece 15 dakikada.
Mezgit Balığı Besin Tablosu
100 gram ızgara mezgitte bulunan değerler şöyledir:
- Enerji = 112 kcal
- Protein = 24 g = %12
- Yağ = 1g = %1
- Niasin = 4,6 mg = %23
- A Vitamini = 63 IU = %1
- B6 Vitamini = 0,3 mg = %17
- B12 Vitamini = 1,4 mcg = %23
- Folik Asit = 13 mcg = %3
- Kalsiyum = 43 mg = %4
- Selenyum = 40,5 mcg = %58
- Fosfor = 241 mg = %24
- Demir = 1,3 mg = %7
- Çinko = 0,5 mg = %3
- Potasyum = 399 mg = %11
- Magnezyum = 50 mg = %12
Mezgit balığının yumurtası, yani havyar oldukça faydalıdır. Mezgit balığının havyarı diğerlerinden daha lezzetli olduğu ve ayrıca ekonomik bir fiyata sahip olduğu için sıklıkla tercih edilir. Mezgit havyarını ayrıca mısır unuyla harmanlayarak ve tavada üzerine biraz tereyağı ekleyerek lezzetli bir sonuca varabilirsiniz.
Dişi mezgit balıkları ortalama 2 yaşında ve 15 cm boyunda ürer. Üremeleri ilkbahar ve sonbahar aylarında yoğun olmakla birlikte yıl boyunca sürer. Yazın üremeleri en az seviyeye düşer. Ortalama üreme sıcaklıkları 7-15 °C arasındadır.
Mezgit balığı ortalama boyutlarda bir balık olduğundan, temizlenmesi pek zahmetli değildir. Temizleme işlemine önce sırtında bulunan yüzgeçleri ayırarak başlanır. Daha sonra balığın boyun kısmından karnın altına ve ordan da kuyruğuna kadar kesik açılır. Bu işlemden sonra iç kısım temizlenip leke kalmayana kadar yıkanır. Son olarak pişirilecek yönteme göre dilimlere ayrılır daha sonra bir süzgece alınarak suyunu çekmesi beklenir.
Çoğu balık türü gibi mezgitler de sürü halinde gezerler. Mezgitlerin yumurtlama dönemleri Mayıs ve Kasım aylarıdır. Yumurtalarını denizin dibinde bulunan çamurlu alanlara bırakırlar. Mezgit balığı en çok kış aylarında avlanır. Kış aylarında Karadeniz’in akıntılarıyla, Marmara Denizi’ne doğru göç ederler. Bu yüzden mezgit balıkları en çok Karadeniz ve Marmara’da olduğu söylenebilir.
Mezgit aslında tüm mevsimlerde bulunur ancak; en tazesi kış aylarında tüketilir.
